PROTOCOL
Wat te doen bij (vermoedens van) seksueel grensoverschrijdend gedrag
VERENIGING De Schakel
Januari 2020
——————————
Inhoud
1 Inleiding
2 Wat is seksueel misbruik?
3 Signalen van seksueel misbruik
4 Afspraken binnen Vereniging De Schakel
5 Melding van (vermoedens van) seksueel misbruik
6 Maatregelen na melding
7 Besluitvorming
8 Evaluatie
——————————
1 Inleiding
Binnen Vereniging De Schakel vinden wekelijks diverse activiteiten plaats waarbinnen deelnemers en vrijwilligers op lichamelijke wijze met elkaar omgaan. Vaak worden spontaan knuffels gegeven, wordt er wel eens gestoeid en moeten deelnemers geholpen worden bij het aan- en uitkleden bij zwemmen en andere sporten. Ook bij lichamelijke verzorging na een epileptische aanval en bij naar het toilet gaan vindt er functioneel en gewenst lichamelijk contact plaats.
Er zijn echter ook situaties die aanleiding kunnen geven tot ongewenste gevoelens die verder gaan dan een van beide partijen wil.
Om dergelijke situaties proberen te voorkomen is een protocol ontwikkeld dat richtlijnen biedt voor alle betrokkenen. Het protocol biedt geen kant en klare oplossingen bij (vermoedens van) seksueel misbruik en is geen garantie dat ongewenste intimiteiten of seksueel misbruik niet (meer) voorkomen.
2 Wat is seksueel misbruik?
Elke vorm van seksueel gedrag of seksuele toenadering, in verbale, non-verbale of fysieke zin, opzettelijk of onopzettelijk, die door de persoon die het ondergaat als ongewenst of gedwongen wordt ervaren.
Kort gezegd gaat het bij seksueel misbruik om seksuele contacten die tegen de wil van
één van beiden ingaat. Dat kan gaan om alle mogelijke seksuele handelingen: van ongewenste seksuele aanrakingen tot gedwongen masturbatie of geslachtsgemeenschap. Van seksueel misbruik wordt gesproken als degene die het seksuele contact niet wil (het slachtoffer) het gevoel heeft toch niet te kunnen weigeren. De relatie tussen het slachtoffer en degene die het misbruik pleegt is niet gelijkwaardig. De dader heeft macht over het slachtoffer en maakt daar misbruik van door over de grenzen van de ander heen te gaan. Met lichamelijk overwicht of emotionele druk dwingt hij of zij de ander tot seksuele handelingen.
Niemand kan een ander verbieden erotische gevoelens te hebben. Dat betekent echter niet dat deze gevoelens betrokken of gebruikt mogen worden ten koste van een ander.
Plegers van seksueel misbruik kunnen zowel mannen als vrouwen zijn.
Enkele voorbeelden van grensoverschrijdend gedrag zijn:
– Masturberen in het bijzijn van een ander of een ander dwingen tot masturbatie.
– Exhibitioneren.
– Een seksueel of erotisch geladen sfeer scheppen.
– Ongewenste aanraking, bijvoorbeeld het betasten van geslachtsorganen.
– Zich tegen een ander ongewenst aandrukken of andere vormen van ongewenste aanraking.
– Verkrachting.
– Oraal/genitaal contact afdwingen.
– (Tong)zoenen.
Deze voorbeelden spreken voor zich. Maar er zijn situaties en handelingen denkbaar die minder duidelijk zijn maar toch aanleiding (kunnen) geven tot (klachten over) ongewenst gedrag. Hierbij kan gedacht worden aan het tappen van schuine moppen, grove taal, het stellen van vragen over het seksleven van de ander, etc. Het kan zinnig zijn om binnen
De Schakel hierover regelmatig met elkaar van gedachten te wisselen, zodat een open en prettige sfeer gecreëerd kan worden, waarin mensen elkaar kunnen aanspreken op hun gedrag.
3 Signalen van seksueel misbruik
Signaleren van seksueel misbruik begint bij het erkennen dat seksueel misbruik bij elke organisatie en tussen iedereen kan plaatsvinden.
Mensen die seksueel misbruikt zijn of worden geven vaak signalen af. Als dergelijke signalen goed begrepen worden, kan men seksueel misbruik op het spoor komen. Het meest duidelijke signaal is verbaal: het slachtoffer vertelt wat er aan de hand is. Soms is iemand niet in staat erover te praten, omdat zij of hij dat qua niveau niet kan, of omdat de dader heeft gedreigd dat er dan vreselijke dingen zullen gebeuren. Daarom is het belangrijk ook te letten op non-verbale signalen, zoals gedragsveranderingen.
Over het algemeen zegt een enkel signaal niets. Meerdere signalen die bovendien vaker terugkomen, kunnen wijzen op seksueel misbruik.
4 Afspraken binnen Vereniging De Schakel
Medewerkers en deelnemers van De Schakel mogen op geen enkele wijze met elkaar omgaan zodanig dat de betrokkene in zijn of haar waardigheid wordt aangetast.
Seksueel getinte handelingen van welke aard dan ook en intieme relaties tussen vrijwilligers van De Schakel en deelnemers zijn onder geen beding geoorloofd.
Het is niet toegestaan elkaar bewust of onbewust zodanig aan te raken dat deze aanraking als ongewenst seksueel of erotisch wordt ervaren. Dergelijk gedrag wordt beschouwd als seksueel misbruik.
Een medewerker van De Schakel mag niet ingaan op seksueel getinte toenaderings- pogingen van een deelnemer, ook al verlangt deze daarnaar of nodigt hij of zij daartoe uit.
5 Melding van (vermoedens van) seksueel misbruik
De Schakel stelt een vertrouwenscommissie aan waar klachten over seksueel misbruik gemeld kunnen worden. De vertrouwenscommissie bestaat uit een bestuurslid van De Schakel, een vrijwilliger van De Schakel en om de onafhankelijkheid te waarborgen komt er één persoon van buiten de vereniging. Voor elk lid van de vertrouwenscommissie wordt er een reservelid aangesteld voor het geval het lid verhinderd is, het lid slachtoffer is of de vermoedelijke dader. Voor alle betrokkenen van De Schakel is de lijst met namen en telefoonnummers van de vertrouwenspersonen vrij toegankelijk.
Het is de taak van de commissie om gemelde klachten in behandeling te nemen en het bestuur te adviseren over de te nemen maatregelen.
Iedere betrokkene bij Vereniging De Schakel (deelnemer, ouder of verzorger, vrijwilliger, hoofdleider, bestuurslid en derde) heeft de morele verplichting melding te maken bij de vertrouwenscommissie en/of de politie van klachten over, of signalen van, seksueel misbruik binnen De Schakel.
Ook indien het gaat om weet hebben van mogelijk misbruik gepleegd buiten de activiteiten van de vereniging is men moreel verplicht hiervan melding te maken bij de vertrouwenscommissie. Hierbij wordt geen onderscheid gemaakt in de hoedanigheid waarin men betrokken is bij De Schakel.
Iedereen (deelnemer, ouder/verzorger, vrijwilliger, hoofdleider, bestuurslid en derde) kan dader of slachtoffer zijn.
Een melding kan via verschillende kanalen bij de vertrouwenscommissie terechtkomen.
5.1 Melding door het slachtoffer.
Het slachtoffer meldt de klacht zelf bij de vertrouwenscommissie.
De vertrouwenscommissie neemt de klacht serieus en handelt zodanig dat het slachtoffer het gevoel heeft veilig te zijn.
Het slachtoffer wordt geïnformeerd over de mogelijkheden van melding, advies of aangifte bij de politie (bijlage 1). De vertrouwenscommissie kan het slachtoffer aanbieden hierbij ondersteuning te verlenen.
De vertrouwenscommissie kan een lijst met telefoonnummers en adressen van hulpverlenende instanties aanbieden (bijlage 2).
In het geval dat het slachtoffer een deelnemer of minderjarige is, wordt besproken
op welke wijze de ouders/verzorgers/ wettelijk vertegenwoordigers ingelicht worden.
De vertrouwenscommissie informeert het slachtoffer over de stappen die genomen worden na de melding (punt 6).
Er wordt door de vertrouwenscommissie een op feiten en informatie gebaseerd verslag gemaakt van de melding. Het slachtoffer krijgt hier een afschrift van.
5.2 Melding door een ander dan het slachtoffer.
Het gaat hierbij om een melding door een ander dan het slachtoffer zoals een deelnemer, ouder/verzorger, vrijwilliger, bestuurslid of een derde.
Bij de melding moet duidelijk zijn of dit al dan niet gebeurt op verzoek van het slachtoffer.
Alle advies en informatie genoemd onder punt 5.1. wordt gegeven.
Degene die de melding heeft gedaan wordt geïnformeerd over de stappen die genomen worden na melding (punt 6).
Er wordt door de vertrouwenscommissie een op feiten en informatie gebaseerd verslag gemaakt van de melding. Een afschrift hiervan gaat naar degene die de melding heeft gedaan.
5.3 Melding door de dader.
Het zal niet vaak voorkomen maar ook een dader van seksueel misbruik moet de gelegenheid krijgen zijn eigen handelen te melden bij de vertrouwenscommissie met als doel het misbruik te stoppen.
De dader wordt geïnformeerd over adressen en telefoonnummers van hulpverlenende instanties (bijlage 2).
De vertrouwenscommissie informeert de dader over de stappen die genomen worden na melding (punt 6).
Er wordt door de vertrouwenscommissie een op feiten en informatie gebaseerd verslag gemaakt van de melding. De dader krijgt hier een afschrift van.
Het slachtoffer wordt geïnformeerd over de mogelijkheden van melding, advies of aangifte bij de politie (bijlage 1).
6 Maatregelen na melding
6.1 Elke melding wordt direct na ontvangst besproken in de vertrouwenscommissie.
De vertrouwenscommissie zorgt ervoor dat de privacy van alle betrokkenen zo optimaal mogelijk wordt gewaarborgd.
Indien de melding door een ander dan het slachtoffer is gedaan, zal de vertrouwenscommissie ook een gesprek aangaan met het slachtoffer waarin deze wordt gehoord en waarin hulp en advies wordt aangeboden zoals vermeld in 5.1.
6.2 De leden van de vertrouwenscommissie zijn de personen die het gehele proces coördineren. Voor de zorgvuldigheid treedt dit trio steeds gezamenlijk op. Is een van hen het slachtoffer of de vermoedelijke dader, dan wordt hij uiteraard vervangen door het reservelid. Van alle acties wordt door hen in chronologische 6 volgorde een logboek (schriftelijk verslag) bijgehouden waarin precies beschreven wordt welke stappen wanneer en waarom gezet zijn. Alle direct betrokkenen worden schriftelijk op de hoogte gehouden van de afgehandelde stappen.
6.3 De vertrouwenscommissie voert zo snel als kan (binnen een week na de melding) een gesprek met het slachtoffer en indien van toepassing ook met de ouders/verzorgers / wettelijk vertegenwoordigers. In dit gesprek dient duidelijk te worden wat de aard en de omvang van de klacht is. Voor opvang wordt verwezen naar gespecialiseerde instellingen. (Bijlage 2).
6.4 De vertrouwenscommissie voert zo snel mogelijk (binnen twee weken na melding) een gesprek met de vermoedelijke dader. In dit gesprek wordt deze door de vertrouwenscommissie geïnformeerd over de gemelde klacht en gevraagd hierop te reageren. Wanneer de betrokkene de gemelde feiten toegeeft, meldt de vertrouwenscommissie dit aan het bestuur waarop deze met de dader bespreekt welke verdere stappen ondernomen zullen worden (zie 7.1)
Ook wanneer de betrokkene ontkent of wanneer zijn verhaal onduidelijk blijft, meldt de vertrouwenscommissie dit aan het bestuur zodat het bestuur kan overgaan tot een tijdelijke non-actiefstelling/activiteitenbezoekverbod gedurende de loop van het verdere onderzoek.
Alle bevindingen van dit gesprek worden schriftelijk vastgelegd.
6.5 Gedurende de onderzoeksperiode zullen zowel de vermeende dader als ook het slachtoffer een non-actiefstelling/activiteitenbezoekverbod krijgen opgelegd door het bestuur. Het bestuur doet dit door middel van een aangetekende brief.
6.6 Het is van belang er voor zorg te dragen dat er geen paniekreacties ontstaan. Dat kan het beste door alleen geconstateerde feiten en ondernomen stappen te melden op een zakelijke manier. Uitvoerig ingaan op eventuele vermoedens van wat er gebeurd is of mogelijk nog zal gebeuren is speculeren en kan zorgen voor onnodige onrust.
Het bestuur zal op advies van de vertrouwenscommissie moeten besluiten wanneer het raadzaam is vrijwilligers, deelnemers en andere belanghebbenden te informeren. Dit kan eventueel in een korte schriftelijke verklaring met verwijzing naar de vertrouwenscommissie.
6.7 Gedurende de onderzoeksperiode heeft iedereen zwijgplicht ten opzichte van derden zoals bijvoorbeeld de pers.
6.8 Het bestuur stelt uit haar midden een woordvoerder aan die in voorkomende gevallen naar de pers toe kan optreden. Uitsluitend feiten en genomen maatregelen kunnen gemeld worden. Discretie is van het grootste belang en er mag alleen een uitspraak gedaan worden over al dan niet schuldig zijn van de vermeende dader als deze ook daadwerkelijk door justitie is veroordeeld.
7 Besluitvorming
7.1 Wanneer (door justitie) bewezen is dat er binnen de activiteiten van Vereniging De Schakel seksueel misbruik heeft plaatsgevonden, wordt door het bestuur aan de dader de toegang tot alle activiteiten en het gebouw van De Schakel ontzegd.
7.2 Wanneer (door justitie) niet is bewezen dat er binnen de activiteiten van Vereniging De Schakel seksueel misbruik heeft plaats gevonden, worden de volgende maatregelen genomen:
Wanneer (justitieel) onderzoek duidelijk met bewijzen heeft aangetoond dat de vermoedelijke dader onschuldig is, moet het activiteitenbezoekverbod/non-actiefstelling onmiddellijk opgeheven worden en de persoon in kwestie zo snel mogelijk in de openbaarheid volledig gerehabiliteerd worden.
Wanneer er vele vragen onbeantwoord blijven en er twijfels blijven bestaan (bij de betrokkenen of bij justitie in geval van onvoldoende bewijs) zal het bestuur een met redenen omkleed besluit moeten nemen over de te nemen maatregelen. Het bestuur houdt bij haar afwegingen rekening met factoren als veiligheid en prettige sfeer binnen de vereniging, al dan niet verstoorde samenwerking of relaties, risico van herhaling, imago van De Schakel etc.
7.3 Wanneer er een (door justitie) bewezen delict buiten de vereniging heeft plaatsgevonden en de kans op herhaling binnen de vereniging aannemelijk wordt geacht, kan het bestuur besluiten de betreffende dader de toegang tot De Schakel te ontzeggen.
7.4 Is een delict buiten de vereniging niet bewezen, dan gaat het bestuur over tot de afwegingen ter besluitvorming als genoemd onder 7.2.
8 Evaluatie
De procedure, zoals in deze notitie beschreven, wordt na elke door de vertrouwenscommissie behandelde melding van (vermoedelijk) seksueel misbruik geëvalueerd. Evaluatie vindt intern plaats in de vertrouwenscommissie, welke vervolgens verslag doet aan het bestuur.
Jaarlijks evalueert het bestuur het Protocol (vermoedens van) seksueel grensoverschrijdend gedrag (checklist).
De contactgegevens van de vertrouwenscommissie zijn te vinden op de website onder “contact”. 8
